System rodzinny: Czego dzieci nie powinny wiedzieć o dorosłych
Hierarchia w rodzinie – dlaczego jest tak ważna?
Hierarchia to jeden z kluczowych elementów prawidłowo funkcjonującego systemu rodzinnego. To właśnie ona pomaga ustalić porządek, autorytet oraz zakres odpowiedzialności poszczególnych członków rodziny. W zdrowej polskiej rodzinie to rodzice – Anna i Marek – są odpowiedzialni za dzieci i mają decydujący głos w kwestiach dotyczących wychowania.
Triangulacja – kiedy dzieci stają się „partnerami” emocjonalnymi rodziców
Czasem w rodzinach, gdzie granice są rozmyte, dochodzi do tzw. triangulacji. Przykład? Mama Anna traktuje swoją córkę Zosię jak przyjaciółkę, dzieląc się z nią swoimi problemami z tatą Markiem. Zamiast pozwolić dziecku rozwijać relacje z rówieśnikami, przenosi na nie ciężar dorosłych emocji. To powoduje zamieszanie w psychice dziecka, prowadzi do pomieszania ról i osłabienia naturalnej dziecięcej siły, która powinna być kierowana na budowanie własnego życia społecznego.
Gdzie leży granica szczerości wobec dzieci?
Polscy rodzice powinni pamiętać, że pewne tematy są zarezerwowane wyłącznie dla dorosłych. Dzieci nie powinny znać szczegółów życia intymnego rodziców, ich dawnych miłości czy rozczarowań. Jak mówi znane powiedzenie: „Drzwi sypialni rodziców powinny być zamknięte na klucz” – i to dosłownie, i w przenośni. Wszelkie rozmowy o byłych partnerach, niesnaskach czy podejrzeniach wierności tylko komplikują dziecięcy obraz świata i mogą zachwiać ich poczuciem bezpieczeństwa.
Parentyfikacja – kiedy dzieci stają się „dorosłymi” dla własnych rodziców
Szczególnym przypadkiem odwróconej hierarchii jest parentyfikacja – sytuacja, w której dzieci przejmują odpowiedzialność za swoich rodziców. Przykład z polskiej rodziny: Janek, syn uzależnionego od alkoholu ojca, przejmuje obowiązki głowy domu. Musi dbać o wszystko, a nawet ukrywać prawdę o sytuacji przed otoczeniem. Taki „dorosły dzieciak” zazwyczaj zamyka się w sobie, nie ma przyjaciół, jego dzieciństwo zostaje zepchnięte na drugi plan.
Inny przykład: po śmierci mamy, córka Basia wcześnie zaczyna zajmować się domem i ojcem, zupełnie tracąc kontakt z własną dziecięcą tożsamością. Z czasem taka dziewczyna często w dorosłym życiu powtarza ten wzorzec w swoich związkach.
Hierarchia między rodzeństwem – kiedy starsze dzieci stają się rodzicami dla młodszych
W polskich domach czasem starsze dzieci – jak Tomek – przejmują opiekę nie tylko nad młodszym rodzeństwem, ale i za całą rodzinę. Niekiedy jednak zdarza się, że jeden z rodziców (np. ojciec spędzający dużo czasu z synami na rybach, sporcie czy grach) całkowicie zlewa wiek czy hierarchię między dziećmi, co może prowadzić do powstawania niezdrowych koalicji i poczucia wykluczenia u drugiego rodzica.
Warto zauważyć, że zdrowe sojusze rodzinne buduje się „poziomo” – między partnerami czy rodzeństwem, a nie „pionowo” – między rodzicem a dzieckiem przeciwko drugiemu rodzicowi.
Rodzicu – pamiętaj o swojej roli!
Drodzy polscy rodzice!
Kiedy zwierzacie się swoim dzieciom z dorosłych trosk, gdy oczekujecie, że zapełnią pustkę waszej samotności, kiedy domagacie się wdzięczności za „nieprzespane noce” – odbieracie swoim dzieciom ich własne dzieciństwo. W ten sposób nie pozwalacie im żyć własnym życiem, bo muszą troszczyć się o was, zamiast o siebie i własny rozwój. Bądźcie więc rodzicami – dbajcie o zdrową hierarchię i nie przerzucajcie na dzieci ciężaru, który nie należy do nich.
Podsumowanie:
Silna i zdrowa rodzina w Polsce to taka, w której dzieci mogą być dziećmi, a dorośli pełnią swoją rolę z odpowiedzialnością i szacunkiem do potrzeb młodszych. Pamiętajmy, że nasze dzieci zasługują na bezpieczne dzieciństwo, wolne od trosk i problemów dorosłych!